هورامان یا اورامان، نام منطقه ای در ایران و عراق است. این منطقه از طبیعت زیبایی برخوردار است. یکی از جلوه های طبیعی ناحیه اورامان، وجود دره های پرپیچ و خم و عمیق و رودبارهای متعدد است. در پایه هر کوهی دره ای عمیق و رودباری زیبا قرار دارد. از مجموع آب این چشمه ها و رودبارها دو رودخانه سیروان و لیله تشکیل می شوند که در نقطه ای به نام دروله در نزدیکی مرز ایران و عراق به هم می پیوندند. هرچند که بخش عمده ای از منطقه اورامان را کوه های مرتفع و پربرف تشکیل می دهد اما در ارتفاعات پایین تر و در دامنه همین کوه ها جنگل های متراکم نسبتا وسیعی وجود دارند. پوشش جنگلی این ناحیه همچون پوشش عمومی رشته کوه زاگرس عمدتا از درختان بلوط است. درختان دیگری مانند گلابی وحشی و زالزالک نیز به تعداد قابل توجهی یافت می شود. این جنگل ها از دیرباز تامین کننده سوخت زمستانی اهالی منطقه بوده اند. مردم این منطقه به زبان هورامی تکلم می کنند. هورامان به طور کلی خود به چند بخش تقسیم می شود که عبارتند از هورامان لهون، هورامان تخت و ژاورو. از نظر سیاسی نیز به دو قسمت شرقی (ایران) و غربی (عراق) تقسیم شده است و در ایران در استان های کردستان و کرمانشاه سکونت دارند. از مناطق مهم شهری آن نیز می توان به پاوه، نوسود، بیاره و نودشه اشاره کرد که البته در شهرهایی نیر مریوان، کامیاران، روانسر، سنندج، کرمانشاه و تهران نیز از طریق مهاجرت مردم هورامی زبان ساکن شده اند. در ۶۵ کیلومتری مریوان روستای اورامانات واقع شده، جایی با دره‌های پرپیچ و خم، رودهای متعدد که از مجموع‌شان دو رودخانه سیروان و لیله به وجود آمده. اما آنچه اورامان را در زمره قشنگترین جاهای ایران قرار داده، خانه‌های پلکانی و سنگی روستاست که تصویری همچون شهر ماسوله در گیلان را به رخ می‌کشند و به هزار ماسوله شهره است. دو بار در سال یکی در ۱۵ فرودین و دیگری در اواسط اردیبهشت مراسم پیرشالیار در این روستا برگزار می‌شود، مراسمی تاریخی که رقص و دف نوازی معروف آن گردشگران زیادی را به این نقطه می‌کشاند. از جذابیت های دیگر اورامان، روستای سلین و جنگل ها و مراتعش است. درختان بلوط، گلابی وحشی و زالزالک روستا و اطرافش را پوشانده و دراز کشیدن در زیر سایه درختانش، جایی دور از شهر و دود و دمش غرق آرامشت می‌کند.
اورامان کجاست؟
ورامان در سروآباد یکی از شهرستان‌های استان کردستان واقع شده. فاصله سروآباد تا سنندج، مرکز استان ۹۳ کیلومتر است و با نزدیک‌ترین شهر یعنی مریوان ۷۵ کیلومتر فاصله دارد. اورامان در جنوب شرقی مریوان قرار دارد و به وسیله جاده خاکی به آن وصل می‌شود. از آنجایی که این جاده از دامنه‌های کوه‌های سرسبز می‌گذرد یکی از بی‌نظیرترین تصاویر را پیش رویمان قرار می‌دهد
چرا باید اورامان را از نزدیک دید؟
اورامان کردستان روستاییست با قدمت چند صد ساله و یکی از زیباترین روستاهای ایران. در حدود ۵۴۰ خانواده در این دهکده زندگی میکنند که به زبان هورامی حرف می‌زنند. محلی‌ها معتقدند اینجا مدتی مرکز حکومت حاکمان محلی بوده؛ به همین دلیل کلمه «تخت» به معنی پایتخت به آن اضافه شده است. ناحیه هورامان در گذشته رونق بسیاری داشته است. آنچه باستان‌شناسی نشان داده، وجود آتشکده‌ها و پرستشگاه‌های فراوان در این منطقه و اسکلت‌هایی‌ست که ثابت می‌کند حدود ۴۰ هزار سال پیش انسان‌ها در این منطقه زندگی می‌کرده‌اند.
سوغاتی های اورامانات
دراورامان فروشگاه‌های صنایع دستی‌ای هست که شال دست‌باف، گلیم، کلاش یا همان گیوه و ظرف‌های چوبی از چوب ارغوان و همچنین ظرف‌های سفالی می‌فروشند. خشکبار و محصولات کشاورزی هم از سوغات اورامان به‌شمار می‌روند. البته اگر خواستید سوغات بخرید، نان کلانه و لباس محلی را هم در نظر داشته باشید. قارچ، کنگر، کرفس، گردو، شیر و پنیر، انگور و انجیر این منطقه بسیار معروف است. آش دوغ، رشته پلو، خورشت خلال بادام، آش گزنه، ترخینه، ساوار پیلاو که با گندم جوشانده درستش میکنند هم، از غذاهایی‌ست که باید امتحانش کنید.
سنت های جالب اورامان
رسم جالبی که در نیمه اردیبهشت و نیمه بهمن در اورامان کردستان برپا می‌شود، مراسم پیر شالیار است. آرامگاه پیر شالیار در این روستا قرار دارد و مردم برای او احترام زیادی قائل‌اند. گفته می‌شود پیر شالیار پیری اسطوره‌ای بوده است، صاحب کرامات. پیر شالیار باعث شفای شاه بهار خاتون، دختر حاکم بخارا شده و حالا مردم هورامان سالگرد عروسی پیر شالیار و شاه بهار خاتون را جشن می‌گیرند. این مراسم گردشگران زیادی را در اردیبهشت راهی این منطقه می‌کند. در سال ۱۳۹۵ تعداد گردشگرانی که برای تماشای مراسم پیر شالیار به این منطقه رفتند، حدود هشت هزار نفر بودند.
مسیر دسترسی به اورامانات
برای رسیدن به اورامانات از تهران وارد اتوبان ساوه به همدان می‌شوید و با گذشتن از همدان به سنندج می‌رسید. در سنندج مسیر را به سمت مریوان ادامه خواهید داد. بعد از ۱۵ کیلومتر، خروجی نودشه و پاوه را بروید. بعد از حدود ۳۵ کیلومتر، خروجی جاده اورامان را می‌بینید. ۱۰ کیلومتر دیگر که جلو بروید، به روستای اورامان می‌رسید.
