این عمارت مجموعهٔ ساختمانی تاریخی واقع در بخش مرکزی شهرستان بوشهر یکی از آثارهای تاریخی و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است.
«عمارت ملک» این عمارت که به صورت مجموعهٔ ساختمانی متعلق به یک قرن قبل است. در هشت کیلومتری شهر بوشهر قرارگرفته‌است. مساحت زیربنای آن ۴۰۰۰ متر مربع بوده و در دورهٔ قاجاریه توسط معماران فرانسوی با مصالح محلی احداث شده و درب و پنجره آن زیر نظر مهندسین فرانسوی ساخته شده است. عمارت متعلق به یکی از ثروتمندان بوشهر به نام محمدمهدی ملک التجاره بوده‌است. وی برای سفر تفریحی- تجاری به کشور فرانسه رفته و در آن جا کاخ یکی از وزرای قرن وسطی را می‌بیند و نمونه آن را در بوشهر پیاده می‌کند. این کاخ توسط متجاوزین انگلیس اشغال شده و به صورت مقر نظامی آن‌ها درآمد. آن‌ها بعد از سالها استقرار در این کاخ با ورشکست شدن ملک التجار (صاحب اصلی کاخ) لوازم نفیس آن را با قیمت کم خریداری کرده و با خود بردند. در اواخر سلطنت رضا شاه این عمارت که خوابگاه نظامیان شده بود پس از چندین بار بازسازی رو به ویرانی نهاد و متأسفانه به خاطر وسعت زیاد هنوز مرمت نشده‌است. این سالها تعدادی بی خانمان در این عمارت زندگی می‌کنند. این عمارت در سال 1397 توسط اداره کل میراث فرهنگی استان بوشهر و با همکاری سایر نهادها و سازمانهای استانی افرادی که در این عمارت سکنا گزیده بودند را به خارج از بنا منتقل کردند و در سال 98 این بنا برای احیا و مرمت به بخش خصوصی واگذار گردید تا این بنا بعنوان هتل و پذیرایی سنتی مورد بهره برداری قرار گیرد .
عمارت ملک در ۱۷آذرماه سال ۱۳۷۷ با شماره ۲۱۸۴ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. در سال‌های اخیر میراث فرهنگی بوشهر اعلام کرده که عمارت ملک بوشهر مرمت شده و طرح زیباسازی آن به شهرداری سپرده شده است تا از این طریق، عمارت تبدیل به یک مکان گردشگری شده و در اختیار بازدیدکنندگان قرار گیرد.
بنای عمارت ملک
مساحت زیربنای عمارت ملک، ۴۰۰۰ مترمربع بوده و بنای آن در دوره قاجاریه شکل گرفته است. معماران بنا فرانسوی بوده‌اند. تحقیقات در مصالح به کار برده شده نشان می‌دهد که مصالح از شهرستان بوشهر تهیه شده و با مصالح محلی به کار برده شده در سایر بناهای معاصر عمارت ملک، یکسان است. درب و پنجره بنا زیر نظر مهندسین فرانسوی ساخته شده است. صاحب اصلی عمارت ملک، یکی از تجار و صاحب ثروت‌های شهر به نام محمدمهدی ملک‌التجار بود. گفته شده ملک‌التجار یکی از تاجران معروف بوشهر بوده که در امر تجارت در عصر خود بسیار معروف و شناخته شده بود. وی که برای سفر تفریحی-تجاری به کشور فرانسه رفت و آمد داشت، در یکی از سفرهای تجاری خود، از یکی از کاخ‌های فرانسه دیدن کرد. این کاخ که از لحاظ تاریخی مربوط به قرون وسطی در فرانسه بود، چشم ملک‌التجار را گرفت و شیفته آن شد. ملک‌التجار پس از بازگشت به بوشهر تلاش کرد تا با ساخت عمارت ملک، اقتباسی از بنای کاخ فرانسه را در بوشهر پیاده کند. عمارت ملک بعدها توسط انگلیسی‌ها تسخیر شد و به صورت مقر نظامی آن‌ها درآمد. انگلیسی‌ها سالها در این عمارت مستقر بودند و پس از آن با ورشکست شدن ملک‌التجار (صاحب اصلی کاخ) لوازم نفیس آن را با قیمت کم خریداری کرده و با خود به انگلستان بردند. در اواخر سلطنت رضا‌شاه، عمارت ملک که خوابگاه نظامیان شده بود، پس از چندین بار بازسازی رو به ویرانی نهاد و به‌خاطر وسعت زیاد آن دیگر مرمت نشد.
مشخصات عمارت ملک
عمارت ملک دارای چندین بخش است. پیشخوان بنا یکی از این بخش‌ها است که فضای باز و گسترده‌ای را به خود اختصاص می‌دهد که پیونددهنده فضای شهر به این مجموعه است و از عقب به سکوی سردر و عمارت اصلی می‌رسد. بخش دوم این مجموعه، سکوی بنا است که شامل یک سفره عظیم و یک ردیف پله‌ی متصل به بنای اصلی است. بخش سوم عمارت نیز سردر بنا است که فضای ایوان را نیز دربر می‌گیرد. فضای ایوان شامل سه جفت ستون می‌شود که به ساختمان اصلی متصل می‌شوند. یک در بزرگ از چوب آبنوس با تزئینات فلزی در این بخش وجود دارد. عمارت اصلی، بخش چهارم و عظیم‌ترین بخش مجموعه است که در دو طبقه با دیوارهای نقاشی شده ساخته شده است. سالن پایین این بخش برای ملاقات‌های رسمی ملک‌التجار و طبقه بالا برای ضیافت‌های خصوصی او ساخته و در نظر گرفته شده بود. سبک معماری این عمارت برگرفته از سبک ساختمان سازی در گذشته‌های سواحل خلیج فارس است که به بنگله معروف بودند و یک قسمت استحفاظی، بارو و شاه‌نشین و قسمتی هم به صورت چند ایوان و اتاق‌های مسکونی را در بر می گرفت. این مجموعه ساختمانی علاوه بر بخش‌های فوق، باغ‌های تودرتویی دارد که با چند ردیف دیوار از هم جدا شده‌اند و هر کدام، ورودی جداگانه‌ای برای ارتباط با دیگر بخش‌ها و فضای خارج دارند. باغ‌ها به هم شبیه نیستند و هر یک ب صورت جداگانه از تزSینات و فضاسازی‌های متفاوتی برخوردارند. عمارت ملک که در عصر خود جزی اصلی‌ترین ساختمان‌ها در بندر بوشهر بود، امروزه در میان ساختمان‌های جدید چندین طبقه محاصره شده و به دلیل اینکه مورد مرمت قرار نگرفته، در حال تخریب است. این عمارت با مبلغ ۲۲۰ میلیون تومان از صاحبان آن خریداری در حال حاضر در اختیار میراث فرهنگی بوشهر قرار گرفته، اما آن‌طور که باید مورد توجه قرار نگرفته است.
