کاخ گلستان نام مجموعه‌ای از بناهای تاریخی است که در زمان‌های مختلف ساخته شده و تکمیل گشته‌اند. این مجموعه از نظر معماری، جذب گردشگر و ارزش آثار هنری و تاریخی که در آن قرار دارد، یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی کشور است که در تمام طول سال شاهد حضور گردشگران داخلی و خارجی پرشماری است. کار ساخت این بنا از زمان شاه‌عباس صفوی آغاز گشت و تا زمان قاجار و ناصرالدین‌شاه قاجار که تحت تاثیر سفرهای اروپایی خود تغییرات زیادی در آن ایجاد کرد، در دست تغییر و تکمیل بود. این بنا از نظر تاریخی شاهد وقایع بسیار مهمی همچون انقلاب مشروطه و تاج‌گذاری پهلوی اول و دوم بوده است. همچنین آثار هنری زیبایی مثل تخت مرمر، سنگ قبر ناصرالدین شاه قاجار که از شهرری به اینجا منتقل شده و آثاری از کمال‌الملک و سایر هنرمندان ایرانی و خارجی در این کاخ قرار دارند. بناهای زیبایی همچون شمس‌العماره و تالار آینه و عمارت بادگیر هم بسیار مورد توجه گردشگران است.
.
مساحت کاخ گلستان
کاخ گلستان از معروف‌ترین جاهای دیدنی تهران است که قدمت آن به دهه‌ها قبل از دوران قاجار برمی‌گردد و بیش از ۴۴۰ سال تاریخ را در خود جای داده است. در حال حاضر مساحت کاخ گلستان به ۴٫۵ هکتار می‌رسد که به‌اندازه یک‌دهم وسعت اولیه‌اش است؛ جایی که محل سکونت پادشاهانی همچون آقا محمدخان قاجار، فتحعلی شاه، ناصرالدین شاه قاجار، مظفرالدین شاه قاجار و احمدشاه قاجار بوده است.
شمس‌العماره
تا پیش از ساخته شدن سردرباغ ملی، شمس‌العماره نماد پایتخت بود. شمس‌العماره با ۵ طبقه و ۳۵ متر ارتفاع بلندترین ساختمان آن دوره تهران بود. این بنا را از فلز ساخته بودند و در آن زمان کاربرد فلز در ساختمان‌سازی، تحولی بزرگ به شمار می‌رفت. شمس‌العماره، به دست ناصرالدین شاه و بعد از بازگشتش از فرنگ به شیوه بناهای بلند اروپایی ساخته شد و بالایش ساعتی قرار داده بودند که ملکه ویکتوریا به ناصرالدین شاه هدیه داده بود. این ساعت از آن زمان تا حالا این بر برج شمس‌العماره جاخوش کرده. آینه‌کاری‌ها و گچ‌بری‌ها و نقاشی‌های این کاخ هوش از سر هر بیننده‌ای می‌برد.
ایوان تخت مرمر
این ایوان قدیمی‌ترین بخش کاخ گلستان است و ساختش به دوره کریم خان زند برمی‌گردد. قدیم‌ها در این مکان مراسم سلام و بار عام برگذار می‌شد. مراسم سلام، تشریفاتی با حضور شاهزادگان و صاحب منصبان بود که در دوران قاجار به مناسبت‌های مختلف مثل نوروز برپا می‌شد. در مراسم بارِ عام هم شاه و درباریان به گروهی از مردم اجازه دیدار می‌دادند. جز گچ‌بری، سنگ تراشی، خاتم کاری، آینه کاری و منبت‌کاری‌های به کار رفته در این ایوان، وجود تخت مرمری که به دستور فتحعلی شاه ساخته شده، این ایوان را دیدنی‌تر کرده. ۶۵ قطعه مرمر بزرگ و کوچک در این تخت زرد رنگ استفاده شده است.
خلوت کریمخانی
در گوشه شمال غربی محوطه گلستان جلوخان یا خلوت کریمخانی قرار گرفته. زمان ساخت این بنا به دوره کریمخان برمی‌گردد و از این نظر اهمیت دارد که آقا محمدخان دستور انتقال استخوان‌های کریمخان را از شیراز به تهران می‌دهد. این استخوان‌ها در زیر جایی که محل عبور و مرور آقامحمدخان بود، دفن می‌شود و آقامحمدخان، هر روز از رویشان راه می‌رود. این مکان در زمان ناصرالدین شاه، محلی بود برای خلوت کردن و قلیان کشیدن پادشاه تا اینکه رضا شاه دستور پیدا کردن استخوان‌های کریم خان و انتقال آن به جای مناسبی را داد.
تالار اصلی و تالار برلیان
تالار اصلی خود از بخش‌های مختلفی تشکیل شده؛ تالار سلام یا موزه که ناصرالدین شاه ساعت زیادی از وقت خود را صرف چیدن اشیای و جواهرات داخل آن می‌کرد، تالار آینه که در ابتدا محلی برای نمایش تخت طاووس و تاج کیانی بود و این روزها به خاطر تابلوی رنگ و روغن مرحوم میرزا محمد خان کمال الملک غفاری معروف شده، تالار عاج و تالار ظروف که برخی از هدایای سلاطین اروپایی به شاهان قاجار در آن به نمایش درآمده است.قدیم‌ها در محل فعلی تالار برلیان که در شرق تالار عاج قرار دارد، تالار بلور قرار داشت، ولی روی خرابه‌های تالار قبلی، تالار برلیان ساخته شد. در زمان ناصرالدین شاه این تالار محل نگهداری هدایای شاهان غربی بود و در زمان پهلوی به محلی برای پذیرایی و برپایی مهمانی‌های رسمی دربار تبدیل شد.
عمارت بادگیر و حوضخانه تالار سلام
در ضلع جنوب غربی کاخ گلستان به عمارت بادگیر می‌رسیم. این عمارت یکی از عمارت‌های پرکار و باشکوه کاخ است و در داخلش نقاشی‌ها، زرنگاری، آینه کاری، گچ بری، منبت کاری و مرمرهای زیادی به کار رفته. این بنا در زمان فتحعلی شاه ساخته شد؛ اما در زمان ناصرالدین شاه تغییرات عمده‌ای در آن صورت گرفت و به شکل امروزی در آمد.حوضخانه از دو بخش نگارخانه و موزه مخصوص تشکیل شده. نگارخانه این روزها به نمایش نقاشی‌های دوره قاجار اختصاص دارد و در موزه مخصوص هم نفیس‌ترین وسایل مربوط به شاهان قاجار به نمایش درآمده است.
موزه مردم‌شناسی و تالار الماس
چند دست مبل استیل لوئی شانزدهم، پرده‌های مخملی، دو قطعه آینه با قاب و پایه‌ها، مجسمه‌های برنزی و مطلا و چند قطعه قالی بافت ترکیه و لباس‌هایی از زنان و مردم قاجار، از جمله چیزهایی‌ست که در موزه مردم‌شناسی که به سبک و سیاق بناهای اروپایی ساخته شده، قرار دارد.در جنوبی‌ترین قسمت کاخ گلستان می‌رسیم به تالار الماس که به خاطر آینه‌کاری‌های بی‌شمارش به این نام معروف شده، ویژگی‌ای که در سایر بخش‌های کاخ گلستان هم دیده می‌شود.
ساعت و روزهای بازدید از کاخ گلستان
همه روزهای هفته به جز : ۱۴ خرداد، ۲۱ رمضان ، تاسوعا و عاشورای حسینی، ۲۸ صفر و۲۵ شوال می‌توانیم به دیدن این کاخ برویم. در شش ماه اول سال از ساعت ۰۹:۰۰ تا ۱۸:۰۰ و در شش ماه دوم سال از ساعت ۰۹:۰۰ تا ۱۷:۰۰
هزینه بلیط
بلیط ورودی کاخ گلستان ۲۵۰۰ تومان است و برای دیدن هرکدام از کاخ‌ها و تالارهای مجموعه هم باید هزینه جداگانه‌ای را پرداخت کنیم. تنها بازدید از خلوت کریمخانی و تالار برلیان رایگان است.
