تنگه واشی یا تنگه ساواشی مکانی با جاذبه‌های گردشگری است که در حدود ۱۷ کیلومتری شهرفیروزکوه قرار گرفته و با داشتن آب و هوای مناسب در تابستان‌ها، میزبان جمعیت کثیری از مسافران و گردشگران می‌باشد. کلمه «واش» در زبان مازندرانی به معنای «چمن» می‌باشد. شاید یکی از جذابترین بخش‌های سفر به تنگه واشی حرکت در رودخانه‌ای است که در بین یک دره سنگی قرار دارد. با توجه به نزدیکی تنگه واشی به شهر تهران، امکان مسافرت یک روزه به این منطقه وجود دارد و بخصوص در تابستان هزاران نفر از ساکنین استان تهران و دیگر استان‌های اطراف به این منطقه مسافرت می‌کنند. در سال‌های اخیر، بسیاری از موسسه‌های توریستی، اقدام به برگزاری تورهای گوناگونی در این منطقه نموده‌اند که همین امر باعث افزایش شهرت و معروفیت این منطقه شده‌است. کتیبه تنگه واشی یکی از سه کتیبه مشهور دوره قاجاریه است. این کتیبه به دستور فتحعلی‌شاه قاجار در این منطقه حک شده است و در آن فتحعلی‌شاه و سه پسرش در حال شکار دیده می‌شوند. اگرچه این کتیبه به دلیل محل مناسب ساخته شدن از گزند باد و باران در امان است، اما متاسفانه گردشگران آسیب جدی به آن وارد کرده‌اند و بر روی آن با اسپری یادگاری هم نوشته‌اند! این کتیبه هفت متر طول و شش متر ارتفاع است. گفتنی است دو کتیبه دیگر به ترتیب در در چشمه علی شهر ری و پشتِ تونل وانا جاده هراز (به نام کتیبه شکل شاه) واقع شده‌اند و هر سه آن‌ها با الهام از نقش برجسته‌های شیراز طراحی و ساخته شده‌اند. پیاده‌روی در این مسیر برای کودکان زیر ۷ سال توصیه نمی‌شود. بهترین زمان برای رفتن به تنگه‌واشی مرداد ماه است، اما در همین زمان هم آب رودخانه سرد است، زیرا جریان آن از میان کوه و تنگه عبور می‌کند که آفتابگیر نیست. اگر به پیاده‌روی در این منطقه می‌پردازید، با خود بطری آب و خوراکی سبک به همراه ببرید اما از ریختن زباله در رودخانه و این منطقه جدا خودداری کنید. قبل از سفر به توصیه‌های هواشناسی دقت کنید تا در صورت وقوع رگبار و باران در این منطقه گرفتار نشوید.
تنگه واشی کجاست؟
تنگه واشی در فاصله حدود ۲۰ کیلومتری فیروزکوه قرار گرفته است. در کیلومتر دو جاده فیروزکوه به تهران، مسیر فرعی به‌سمت روستای «جلیزجند» وجود دارد. این روستا در ۱۰ کیلومتری این جاده فرعی، دروازه ورود به‌سمت تنگه واشی است. با گذشتن از روستا و دشت وسیع کشاورزی پس از آن و باغ‌های میوه، به رودخانه‌ای می‌رسید که در طول تنگه واشی جریان دارد و از آبشار ساواشی سرچشمه می‌گیرد. از این منطقه چشم‌انداز مناسبی به تنگه و مسیر وجود ندارد.
جاذبه های طبیعی و تاریخی تنگه واشی
روستای جلیزجند در ابتدای مسیر تنگه، روستایی پرپیچ‌وخم و با پستی و بلندی فراوان است. در بسیاری از قسمت‌ها مسیر بسیار باریک می‌شود. می‌توانید زمانی را به قدم زدن در روستا و لذت از آب و هوای بکر آن اختصاص دهید. گردش در روستای جلیزجند خالی از لطف نیست. دوغ پنج گیاه این روستا که ترکیبی از گیاهان محلی آویشن، نعناع، کاکوتی، پونه جنگلی و پونه کوهی است، طرفداران زیادی دارد. پس از گذشتن از روستا، به پهنه‌ای سرسبز و زیبا خواهید رسید که مزارع گندم و سیب‌زمینی و باغ‌های میوه در آن خودنمایی می‌کنند. در اغلب اوقات، کشاورزان و باغداران مشغول کار هستند و با رویی گشاده از گردشگران استقبال می‌کنند. قسمت ابتدایی تنگه، چشم‌انداز و فضای خاصی برای اتراق ندارد. برای لذت بردن از طبیعت این منطقه باید دل به آب بزنید. با وارد شدن به تنگه واشی و گذراندن فاصله‌ای در حدود یک و نیم کیلومتر در آب، به دشت زیبای ساواشی خواهید رسید. اگر تمایل به اتراق کردن دارید، این دشت زیبا برای این منظور مناسب است. به یاد داشته باشید که عبور از تنگه واشی برای همه افراد ساده نیست. این منطقه گرچه یکی از بهترین مقاصد طبیعت گردی اطراف تهران است، اما طی کردن این مسیر برای کودکان و افراد دارای ناتوانی‌های جسمی، مقدور نیست. تنگه سا سنگلاخی است و گذشتن از آن نیاز به صخره‌نوردی و سنگ‌نوردی سبک دارد، اما عمق آب آن از تنگه واشی کمتر و مسیر آن نیز کوتاه‌تر است پس از اتراق در این دشت و رفع خستگی، نوبت به ورود به تنگه دوم می‌رسد. تنگه سا سنگلاخی است و گذشتن از آن نیاز به صخره‌نوردی و سنگ‌نوردی سبک دارد، اما عمق آب آن از تنگه واشی کمتر و مسیر آن نیز کوتاه‌تر است. در طول این مسیر، منظره آب جاری روی سنگ‌ها و ریزش آن به پایین، آبشارهای کوچک و زیبا ساخته‌اند. باید خیلی مراقب باشید که روی سنگ‌های خیس سر نخورید. با رسیدن به انتهای تنگه سا، آبشار ساواشی آشکار می‌شود و تماشای زیبایی آن، خستگی شما را ازبین می‌برد. این قسمت از تنگه کاملا سنگلاخی است و برای اتراق کردن خیلی فضای مناسبی ندارد. به‌خصوص اگر در روزهای تعطیل به این منطقه سفر کنید، بهتر است برای اطراق طولانی و صرف غذا و تنقلات، دشت ساواشی را انتخاب کنید. در پشت آبشار دشت زیبا و مناظر دیدنی وجود دارند، اما تردد به آنجا چندان هم ساده نیست.
نقش برجسته تنگه واشی
در طول مسیر تنگه واشی، کتیبه تاریخی زیبایی خودنمایی می‌کند، که یادگار از دوران قاجار است. این کتیبه سنگی ابعادی در حدود ۶ در هفت متر دارد و یکی از سه کتیبه معروف فتحعلی شاه قاجار است. عمر این کتیبه تاریخی به حدود ۱۸۵ سال می‌رسد و تصویر شکارگاه با منظره اسب، نیزه‌ها، شکارها و پسران و نوادگان فتحعلی شاه، در آن حکاکی شده‌اند. این شاه قاجار با الگوبرداری از نقش برجسته‌های شیراز، سه هنرمند معمار ،نقاش و سنگ‌تراش را به خلق این اثر مامور کرد. قرار گرفتن این کتیبه در دل کوه، آن را از آسیب‌های طبیعی حفظ کرده است اما متاسفانه در طول زمان گردشگران آسیب‌هایی به ایین کتیبه رسانده‌اند.
وسایل لازم برای سفر به تنگه واشی
کرم ضدآفتاب، عینک دودی مناسب و کلاه‌های آفتابگیر، لباس اضافی، بادگیر، کفش کوهنوردی، دمپایی یا صندل برای عبور از آب، جعبه کمک‌های اولیه، عصای کوهنوردی و جی پی اس از لوازمی است که در سفر به تنگه واشی باید همراه داشته باشید.
