روستای دوان – ماسوله فارس روستای دوان در دوازده کیلومتری شمال کازرون و در دامنه‌ی کوهی از رشته کوه‌های زاگرس قرار دارد. روستای دوان به ماسوله فارس معروف است. ماسوله نامیدن دوان از آن جهت است که این روستا در منطقه کوهستانی واقع شده و زمین‌های آن در دامنه تپه‌ها و به صورت پلکانی بنا شده است. آب و هوای معتدل، وجود تاکستان‌های بسیار و گویش کهن فارسی از ویژگی‌های این روستاست. پیرامون قدمت تاریخی این روستا (چه پیش از اسلام و به خصوص در زمان ساسانیان و چه پس از آن) مقالات زیادی ارائه شده است. وجود گورستان‌های متعدد، ته ستون‌ها، یک بنای احتمالاً ساسانی در داخل روستا، کتیبه‌هایی به خط کوفی، قلعه‌ی دختر این روستا و آرامگاه علامه دوانی، جزء اسناد تاریخی آن محسوب می‌شوند. حسن شهرت دوان علاوه بر دانشمندان بزرگ گذشته و متخصصین و تحصیل کردگان امروز آن که در اقصی نقاط عالم پراکنده اند، برمی گردد به تاکستان وسیع آن که سالانه مقادیر زیادی انگور و مویز و کشمش از آن برداشت می شود. این تاکستان ها که در دامنه های پرشیب و با زحمات بسیار زیاد و در طول قرن ها با دستان توانای انسان هایی تلاشگردر مقیاس وسیع ( صد ها هکتار) ودر مناطقی بسیار صعب العبور ساخته شده است را بی شک باید یک میراث بزرگ فرهنگی قلمداد کرد .دیواره های سنگ چینی شده این تاکستان ها که شاید در مجموع صدها کیلومتر طول داشته باشد انسان را ناخود آگاه به یاد دیوار بزرگ چین می اندازد.بدون تردید باید به همت چنین انسان هایی درود فرستاد. امروزه بخش های قابل ملاحظه ای از این تاکستان ها که عمدتا در مناطق مرتفع کوهستانی قرار داشته، بنا به دلایلی از جمله مهاجرت اهالی بومی دوان به حال خود رها گردیده و به مرور زمان تخریب و نابود گردیده است. وسعت این باغ ها به حدی است که تا کیلومتر ها دورتر از دوان وبه سمت تنگ چوگان وبر فراز قلل کوههای منطقه نیز ادامه دارد. در میان این باغات درختان فراوان جنگلی مانند انجیر گیلاس وحشی (ببهروک) کیالک (زالزالک)گلابی وحشی و صد البته بلوط و بادام کوهی به وفور یافت می شود. همچنین پوشش گیاهی وعلف های مرتعی دوان بسیار متنوع و تقریبا دست نخورده باقی مانده که در میان آنها دن کوهی بی مادران، الپه شوید کوهی ترشوک و انواع و اقسام گلهای وحشی یافت می شود. وجود کلبه های کوچک کوهستانی که دیواره های آن سنگ چینی شده و سقف آن از چوب و خاشاک گیاهان است منظره ای رویایی را برفراز کوهها بوجود آورده که معدود رهگذران کوهنورد را شیفته خود می سازد تا دمی در کنار آن بیاسایند و خستگی در کنند . قلعه دختر روستای دوان : بنایی که کمتر در متون منتشر شده از آن نام برده شده و حتی علیرغم تمامی شایستگیش از ثبت در فهرست آثار ملی ایران نیز باز مانده است، در ارتفاعات بالای کوه‌های دوان واقع شده و به “قلعه‌ی دختر” معروف می‌باشد. این بنا بر روی یکی از ارتفاعات بلند رشته کوه‌های شمالی کازرون و مشرف به دشت وسیع این شهرستان واقع شده است. بیان دقیق قدمت آن نیازمند حضور کارشناسان میراث‌فرهنگی و حفاری دقیق منطقه است، اما با در نظر گرفتن شواهد حداقلی که از مدفون شدن در خاک در امان مانده‌اند (مانند دیواره‌های دور قلعه، خورده سفال‌های درون آن، دیواره‌ها و نوع بناهای ساخته شده درون قلعه، ملات به کار رفته در بنا و…) می‌توان فرض اولیه را بر ساسانی بودن آن قرار داد. عدم توجه حفاظتی و علمی (نبود یا پایین بودن مطالعه پیرامون آن) بعلاوه کاوش‌های غیرمجاز منجر به وارد آمدن صدمات فراوانی به این قلعه‌ی تاریخی شده است. وجه تسمیه دختر جهت نامگذاری قلعه‌های دختر: یکی از نظریه‌هایی که پیرامون نامگذاری قلعه‌های دختر در ایران مطرح می‌شود، مربوط به دید فرهنگی ایرانیان به دخترهاست. همانطور که می‌دانیم دختر در فرهنگ ایرانی به عنوان موجودی بکر و دست‌نیافتنی قلمداد می‌شود. قلعه و یا دژهایی را هم که بر روی کوه‌ها و یا تپه‌ها بنا شده و دسترسی به آنها به هر نحو با مشکل امکانپذیر بوده به نام قلعه‌ی دختر نامگذاری می‌شده‌ است. مسیردستیابی به قلعه دختر: از روستای دوان راه‌های متعددی جهت دسترسی به ارتفاعات بالای کوه‌های آن وجود دارد. یکی از این راه‌ها که در قسمت شرقی آن واقع شده‌است، مسیری مال رو است که از میان تاکستان‌های معروف این روستا عبور کرده و پس از طی مسیری حدوداً سه ساعته شما را به قلعهٔ زیبای دختر روستای دوان می‌رساند. راه آسانتر جادهٔ ماشین روی است که در سمت شمال روستا تا نزدیکی قلعهٔ دختر دوان می‌رود. هوای منطقه دوان به مراتب خنک تر از کازرون بوده به طوری که در تابستان در ارتفاعات نسیم خنک در حال وزیدن است. ارتفاع خود روستای دوان نسبت به بلندترین نقطه کازرون ( پارک پیروز) 400 متر بیشتر است و در قله کوهها این مقدار تفاوت به بیش از 1000 مترمی رسد . از زمانهای قدیم مالکان تاکستانها برای تامین آب مورد نیاز در منطق مرتفع کوهستانی آب انبار هایی را احداث کرده اند که هنوز تعداد ی از آنها موجود بوده ومورد استفاده قرار می گیرد. مردم روستای دوان مردمی بسیاز خونگرم و مهمان نواز هستند . بطور نمونه رفتار مهرآمیز آنها با کوهنوردانی که به این منطقه مراجعه میکنند مثال زدنیست. اما ویژگی عجیب دوان وجود گورستان‌های متعدد است که برخلاف عرف اکثریت قریب‌به اتفاق روستاهای ایران که تنها یک گورستان در ورودی و گاه در خروجی ده دارند، دوان چندین و چند گورستان دارد. بنای آرامگاه علامه دوانی (قاضی برجسته قرن دهم هجری قمری) بنای بقعه علامه دوانی مربوط به سدهٔ ۱۰ ه. ق. است و در شهرستان کازرون، روستای دوان واقع شده است. بنای آرامگاه علامه دوانی به سبک ساختمان های عصرساسانی طراحی شده است. هرچند که این بنا بارها بازسازی شده وشکل کنونی آن بسیار متفاوت با شکل اصلی و اولیه ی آن است.این آرامگاه شامل یک مقبره ی گنبدار است که در دوسوی آن راهروهای مسقف ودر پیش روی آن یک رواق تاقدار قرار گرفته است. به نظرمی رسد که در هر سوی رواق پیش از این اتاق کوچکی قرارداشت. مناره های ویران بنا عمری قد یمی تر از آرامگاه دارند وشاهدی بر تغییر بنا در دوره های مختلف تاریخی هستند. در اطراف واکناف آرامگاه مقبره های بسیاری وجود دارد. یکی از مقبره ها با مجسمه ی شیری که بر بالای آن است متمایز است.مجسمه ی شیرسنگی در نزد عشایر این منطقه نمادی از شجاعت و دلاوری محسوب وبربالای مقبره ی قهرمانان محلی گذاشته می شود.