قطعا با شنیدن نام پالنگان اولین چیزی که به ذهنتان می‌رسد پلنگ است؛ بله درست حدس زدید! چراکه نام این روستا با پلنگ ارتباط دارد. گفته می‌شود که در گذشته در کوه‌های این منطقه پلنگ زندگی می‌کرده است و به همین علت مردمان محلی به آن «پلنگان» می‌گویند که به «پالنگان» بیشتر شناخته می‌شود. «پال» در زبان کردی به معنی تکیه گاه است.

نوروز کردی: یکی از آیین‌ها و مراسم‌های روستای پالنگان نوروز کردی است. بهار زودتر از جاهای دیگر به پالنگان می‌رسد و چون گیاهان پالنگان نسبت به سایر نقاط سردسیر کردستان زودتر رشد می‌کنند، این جشن در هفته اول اسفندماه برگزار می‌شود. این مراسم در در منطقه اورامان با مرکزیت پالنگان برگزار می‌شود. روشن کردن آتش، رقص کردی و پخش شیرینی و کلوچه سنتی از جمله کارهایی است که در این آیین انجام می‌دهند. بازی‌های محلی: در روستای پالنگان انواع ورزش‌‏ها و بازی‏‌های محلی متداول است. مردان روستا اغلب در سوارکاری مهارت دارند. گرزبازی، قل قلان و چاک چاک از ديگر بازی‌‏های رايج در روستاست. موسيقی محلی: کردی از غنا و شور و حال خاصی برخوردار است و انواع آهنگ‌‏های شاد و يا حزين آن در مراسم مختلف، نواخته مي‏‌شود. انواع موسيقی کردی سياه چمانه؛ چپله و گريان آواها و آهنگ‌‏های رايج در روستا است. برخي رقص‏‌های گروهی به نام هلپركی با همراهی زنان و مردان فاميل که دست در دست هم داده‌‏اند، از جمله مراسم محلی است که به‌خصوص در عروسی‌ها متداول است. کوچ عشایر: تماشای آهنگ کوچ عشایر یکی از زیباترین صحنه‌ها است.‌ آب‌وهوای بهاری و معتدل، مردمان عشایر را در این فصل به این سمت می‌کشاند. در هنگام کوچ عشایری مراسم‌های سنتی جذابی مانند موسیقی گریان، چپله و سیاچمانه اجرا می‌شود که در میان گردشگران از محبوبیت زیادی برخوردار هستند.

برای کسانی که اهل شکم‌گردی و امتحان کردن خوراکی‌ها و غذاهای محلی هستند، پالنگان یکی از بهترین جاها است به‌ویژه به خاطر ماهی کبابی‌های لذیذ و خوشمزه‌اش. در ابتدای روستا و قبل از رسیدن به داخل پالنگان و همچنین در راستای رودخانه، غرفه‌های می‌بینید که در بالای آن‌ها حوضچه‌های پرورش ماهی قزل آلا وجود دارد. در اینجا شما می‌توانید این ماهی کبابی عالی را سفارش دهید. ماهی کباب‌ها را به این‌گونه‌ای می‌پزند که بعد از آن‌ها را از آب گرفتند از وسط باز می‎کنند و بعد در کباب‌پزهایی توری و به‌ شکل ماهی روی منقلی بزرگ قرار می‌کنند و آبلیموی رقیقی که با زردچوبه مخلوط شده است روی آن می‌ریزند که هم سبب ‎شود ماهی نسوزد و هم طعمی بسیار خوب به آن می‌دهد، آماده شدن این غذا نیم ساعت زمان می‌برد. ماهی‌ را بین ‎نان‌های نازک محلی قرار می‌دهند. آش دوغ دوينه، شلمين، پرپوله، ولوشه، غازينه و انواع غذاهای گياهی نیز از متداول‏‌ترين غذاهای محلی در روستای پالنگان هستند.

ساکنان پالنگان به کشاوزی، دامداری، صنايع‌دستی و شيلات مشغول هستند. در غرب این روستا می‌توانید باغ‌های میوه را ببیند که خود از دیدنی‌های پالنگان است. گندم، جو، میوه‌هایی چون انار، هلو، زردآلو، انجیر و انواع لبنيات مثل دوغ و کشک مهم‏‌ترين محصولات این روستا است و البته ماهی تازه و عسل طبیعی و خوشمزه‌ای که در سفر به پالنگان می‌توانید از اهالی آن را خریداری کنید. صنایع‌دستی این روستا را نیز فراموش نکنید که حاصل هنرنمایی زنان خوش ذوق پالنگان است. گيوه‌‏بافی، جاجيم‏ بافی و موج‏‌بافی از صنایع‌دستی پالنگانی‌ها است. اما موج و موج‌بافی چست؟ موج يا رختخواب پيچ، بيشتر در مناطق روستايی و در ماه‏‌های سرد سال به‌عنوان روانداز کاربرد دارد. ماده اوليه آن پشم است و با نقوش و طرح‌‏های متنوع بافته می‏‌شود.

فصل‌های بهار و تابستان بهترین زمان رفتن به پالنگان و تماشای طبیعت زیبای آن است. در این هنگامه همه چی دست در دست هم داده‌اند تا با دیدنشان محو زیبایی‌ها و مناظر چشم‌نواز شوید. دشت گل‌های لاله در نزدیکی پالنگان، آبشارهای خروشان، رودهای پر آب، زمین‌ها و باغ‌های سرسبز میزبان شما در سفر به پالنگان هستند. البته پالنگان در زمستان نیز جلوه خاص خود را دارد که اگر اهل سفرهای سخت و تحمل سرما هستید دیدن این روستا را را نیز در پاییز و زمستان هم تجربه کنید.

پالنگان علاوه بر معماری اصیل از طبیعتی سرسبز و دل‌نواز نیز برخوردار است. چشمه‌ها جلوه‌ای از زیبایی‌های پالنگان است. در این روستا بیش از ۲۰ چشمه وجود دارد که هشت چشمه دائمی و بقیه فصلی هستند و چشمه‌های سيد علاالدين، خاتون و شيته كه در باغ شيخ عمر قرار گرفته‌اند. از جمله آن‌ها است. چشمه‌های پالنگان به داخل رودخانه‌های سیروان و تنگی ور می‌ریزند و بسیار گوارا و خوش طعم بوده و دارای املاح معدنی‌اند و بسیار مفید. در ۱۰ كيلومتری شمال غربی پالنگان و در دامنه كوه‌‏های روستای گواز، چشمه‏‌های آب معدنی وجود دارد، رنگ آب خروجی چشمه شيری رنگ است كه نشان‌دهنده وجود مواد آهنی و گوگردی است. آب‌‏های گوگردی برای نوشيدن و برطرف كردن برخی بيماری‌های پوستی، بيماری‏‌های مجاری تنفسی، رماتيسمی و بيماری‌‏های جلدی مفيد هستند.

ریزش و جریان آب چشمه‌های در جای‌جای پالنگان آبشارهای خروشانی را ایجاد کرده‌اند که یکی از زیباترین‌ آن‌ها را در باغ شیخ عمر و در میان انبوه درختان می‌توانید ببینید. برای رسیدن به آبشارهای پالنگان باید مسیر کنار رودخانه را به‌سمت بالا ادامه دهید. پس از حدود نیم ساعت پیاده‌روی به سرچشمه آبشارهای پالنگان می‌رسید.

در پالنگان رودخانه‌ سیروان در شمال و رودخانه تنگی ور که شاخه‌ای از سیروان است در میان روستا جریان دارند. رودخانه سيروان مهم‌ترین رود کردستان است که از به هم پيوستن تمامی رودهای بخش جنوبی غربی، غرب و مرکز استان، مانند رودخانه‏‌های قشلاق، گاو رود و گردلان، ایجاد شده است. اطراف اين رودخانه، بسيار زيبا و محل زندگی انواع پرندگان و ماهيان است و فضایی مناسب و دلنشین برای گذران لحظاتی به‌یادماندنی در پالنگان است.

یکی از دیدنی‌های روستای پالنگان قلعه تاریخی آن است که در ۸۰۰ متری جنوب شرقی روستا و در نزدیکی در نزديکی چشمه‏‌های شيخ علاالدين، شيخ خاتون و شيخ عمر بر بلندای کوه جای دارد. این قلعه محل فرمانروایی امرای کلهر بوده که بعدها به تصرف خاندان اردلان در می‌آید. این قلعه بیش از ۴۷۰ سال مرکز حکومت بنی اردلان بوده است. قدمت این قلعه که از آثار ملی نیز به شمار می‌رود به‌طور دقیق مشخص نیست ولی گفته می‌شود تا قرن ۱۰ هجری قمری همچنان مورد استفاده قرار داشته است. از این مکان بناهایی چون دروازه، پل و فضاهای دیگر باقی مانده است.

روی رودخانه تنگی ور پل‌های متعددی برای رفت‌وآمد اهالی وجود دارد. گذر از این پل‌ها در حالی رود از زیر آن با خروش در جریان است و تماشای مناظر اطراف حس و حال فوق‌العاده‌ای دارد.

ما می‌توانیم هم از کرمانشاه و هم از سنندج به روستای پالنگان برویم. از سنندج تا پالنگان حدود ۲ ساعت راه است. برای رسیدن به آن باید از جاده سنندج-کرمانشاه به سمت کامیاران حرکت کنیم. از خیابان بهشتی کامیاران باید خارج شویم و بعد از دهستان ژاورود به دره‌ای به اسم تنگیور برسیم. دره‌ای که از وسط آن رود تنگیور می‌گذرد و در دو طرفش روی کوهپایه‌های شاهو روستای پالنگان ساخته شده است. اگر هم از سمت کرمانشاه حرکت کنیم باید در همان جاده کرمانشاه-سنندج به سمت کامیاران حرکت کنیم. پس از ۴۸ کیلومتر از جاده روستای توبره‌ریز در نهایت به روستایی می‌رسیم که در قلب خودش همه یادگاران گذشته را نسل به نسل حفظ کرده است. فاصله کرمانشاه تا این روستا هم حدود ۲ ساعت است.