اورامانات یا اورامان یا هورامان، منطقه‌ای کوهستانی در غرب ایران و شرق عراق است. ساکنان این روستا به زبان هورامی سخن می‌گویند. هورامان یک واژۀ باستانی، به معنای سرزمین اهورایی (سرزمین پاک) است. هوری‌ها از اقوام باستانی ایرانی هستند که در این منطقه زندگی می‌کرده‌اند.بخش بزرگی از منطقه اورامان از کوه‌های بلند و پربرف تشکیل شده است.بر اساس تحقیقات باستان‌شناسی، قدیمی‌ترین ساکنین غرب ایران، مردمانی به نام کرتو بوده‌اند. اورامانات نیز جزئی از این منطقه است. این مردمان که در حدود هزارۀ هشتم قبل از میلاد می‌زیسته‌اند، معیشتی مبتنی بر دامداری و زندگی کوچ‌نشینی داشته‌اند. بعدها، در حدود هزارۀ دوم قبل از میلاد، اولین دستۀ آنان یک‌جانشین شدند. آن‌ها اولین شهر اورامان را پدید آوردند. این شهر معروف باستانی ءاتوور نام داشت. اکنون این شهر باستانی در زیر تلی از خاک مدفون است.
اورامانات از دو قسمت کوچک و بزرگ تشکیل شده است. قسمت کوچک مربوط به شهر حلبچه از توابع کشور عراق است و قسمت بزرگ جزو استان‌های کرمانشاه و کردستان ایران محسوب می‌شود. روستای اورامان تخت مرکز بخش اورامان است و اغلب مردم آن شهرهایی چون تهران، مریوان، سنندج، حلبچه، جوانرود، کامیاران، روانسر و کرمانشاه را محل سکونت خود قرار داده‌اند. این دهکده تاریخی در اصل از سه قسمت به نام‌های هورامان تخت، ژاورو و لهون تشکیل شده است.
معماری پلکانی اورامان تخت و خانه‌های دیدنی آن، روستا را به‌شکل هرم‌گونه درآورده است که در راس این هرم قلعه‌ای باستانی قرار دارد. معماری پلکانی این خانه‌ها باعث شده است تا به روستای هزار ماسوله مشهور شود و به شکلی است که حیاط هر خانه پشت‌بام خانه‌ای دیگر است. معماری اورامانات و سرسبزی این منطقه کوهستانی رویایی، گویی پله‌هایی به‌سمت بهشت را تصویر می‌کند.
رودخانه سیروان که در جنوب غربی استان کردستان جريان دارد، پس از دريافت آب از بخش‌های جنوب‌غربی، غرب و مركز استان مانند قشلاق، گاوه‌رود و گردلان تبدیل به سیروان می‌شود. بخش عمده اين رودخانه در شهرستان سروآباد و منطقه باستانی اورامان جريان دارد و سپس در خاک عراق پس از پيوستن به رودخانه دياله، وارد رود بزرگ دجله می‌شود. در واقع اين رود طولانی‌ترين رودخانه استان کردستان است. حواشی اين رود بسيار زيبا و بستر و كناره‌های آن زيستگاه انواع پرندگان و ماهيانی است كه از لحاظ بهره‌برداری تفريحی و توريستی بسيار کاربردی هستند.
بهترين مسير و چشم‌انداز برای ديدن عظمت و زيبایی سيروان فاصله بين روستاهای اسپريز تا هجيج است كه به‌علت قرارگيری جاده شنی در راستای رودخانه دارای ايستگاه‌های مهم و باارزش بصری فوق‌العاده برای فراغت، عكاسی و تصويربرداری است. اين رودخانه به‌علت خروشان بودن، محل تمرين و مسابقات قايقرانی داخلی و خارجی نیز است.
بهترین زمان سفر به اورامانات
اورامان دارای طبیعت چشم‌نواز و زیبایی است. آب‌وهوای کوهستانی منطقه و طبیعت خاص آن سبب می‌شود که دیدن زیبایی‌های اورامان در هر فصلی از سال دلپذیر باشد. اما طبیعی است که اردیبهشت را باید از سایر زمان‌ها جدا کرد، چراکه زیبایی‌های رویایی اورامان در اردیبهشت دوچندان می‌شود و تصویری که این ماه از فصل بهار در اورامان دیده می‌شود، باورنکردنی و رویایی است. شاید بتوان برای توصیف این تصویر رویایی و چشم‌انداز طبیعی فقط عنوان «تکه‌ای از بهشت» را به کار برد. طبیعت اورامان و کوه‌های آن و رودخانه سیروان که در نزدیکی اورامان جریان دارد و سدهای آن جزو زیبایی‌های این شهر به شمار می‌روند.
